حج؛ پالایش درون در حرم امن

خبرگزاری تسنیم، حج، این کنگره عظیم الهی، تنها یک فریضه عبادی صِرف نیست، بلکه یک مدرسه تربیتی بی نظیر است که فرصتی بی بدیل برای تهذیب نفس و زدودن رذائل اخلاقی فراهم می آورد. در این سفر معنوی، حاجی با دور شدن از تعلقات دنیوی و تمرکز بر رابطه با معبود، در معرض فضایی قرار می گیرد که زمینه را برای خودسازی و پالایش درون مهیا می کند.

احرام بستن به معنای ترک محرمات و دوری از لذائذ مادی، طواف به مثابه چرخش حول محور توحید و نفی هرگونه شرک در عمل، سعی بین صفا و مروه به نشانه ی تلاش و حرکت در مسیر حق، وقوف در عرفات به معنای شناخت و معرفت الهی، و منا به عنوان نمادی از فداکاری و قربانی کردن نفس امّاره، همگی آموزه هایی عملی برای غلبه بر صفات ناپسند مانند تکبر، حسد، طمع، ریا و خودخواهی هستند.

در این سفر، حاجی با گام برداشتن در مسیر پیامبران و اولیای الهی، از رذائل درونی خود آگاه شده و با تمرین صبر، گذشت، همدلی و تواضع، تلاش می کند تا جان را از آلودگی ها پاک سازد و با روحی صیقل یافته به سوی خداوند بازگردد.

حجت الاسلام ناصر علی محمدی پژوهشگر و محقق معارف و فرهنگ اسلامی در کتاب رهاوردهای اخلاقی حج می نویسد: «اولین قدم در راه تحقق کارکرد اخلاقی حج در راستای تزکیه نفس این است که ظرف دل را از اندوخته های شیطانی و هر آنچه که غیر خداست، پاک کنیم؛ وگرنه قلبی که آلوده باشد، هیچ گاه پذیرای معارف بلنـد الهــی نخواهد بود. شاهد این مطلب بیانات اهل بیت است که از همان ابتدای کار و قصد انجام حج، ما را به توبه و تطهیر قلب دستور داده اند.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «هنگامی که قصد حج کردی، با آب توبه خالص گناهانت را بشوی و لباس راستی و پاکی و خضوع و خشوع را بر تن کن». شاید حکمت این دستور اهل بیت در این اسـت کـه قـلـب، حـرم خداست و خداوند هیچ گاه برای خود شریکی را در حرم خود نمی پذیرد؛ «القَلْبُ حَرمُ الله فَلا تُسکِنْ حرمَ اللهِ غَیْرَ الله». بنابراین خانه ای که شیطان در آن است خدا در آن نخواهد بود. در واقع دل ظرف است و نور و معارف الهی هم مانند شیر است.

حال اگر این شیر در ظرف آلوده ریخته شود، شیر هم آلوده خواهد شد؛ بنابراین قبل از اینکه انسان به دنبال کسب معرفت باشد، باید به دنبال این باشد که ابتدا خانه دل را از غبار ذلت و معصیت خدا پاک کند تا لایق کسب معارف حقه الهی باشد؛ زیرا دلی که پاک شد، نور الهی خود به خود بر آن خواهد تابید.»

آداب حج| احترام به قرآن؛ ضرورتی که نباید فراموش کرد

نکته اینجاست که پاک کردن دل و بازگشت به سوی خدا، زمان و مکان خاصی ندارد بلکه انسان در هر حالتی که باشد، وقتی که از صمیم قلب پشیمان شود و تصمیم به اصلاح نفس بگیرد، همین مقدار به عنوان توبه، برای او کافی است. البته غیر از حق الناس که نیاز به ادای حق آنها دارد، ولی بعضی زمان ها و مکان ها به خاطر شرافتی که دارند، در قبول توبه مناسب تر هستند و باعث تسریع در قبول توبه می شوند. زمان ها و مکان های مقدسی چون ماه رمضان، شب های قدر یا کنار خانه خدا، فضای معنوی خاصی ایجاد می کنند.

این محیط های نورانی، دل ها را برای توجه عمیق تر به خداوند و پشیمانی از گناهان آماده تر می کنند. رحمت و مغفرت الهی در این اوقات و اماکن با شدت بیشتری جاری است. همچنین خداوند متعال در وصف متقین می فرماید: «وَ بالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ » و در روایت آمده است که علت به تأخیر انداختن استغفار حضرت یعقوب برای فرزندانش، این بود که وقت سحر دعا کند.

بنابراین به گفته ی حجت الاسلام علی محمدی «حج نه تنها در رحمتی است برای آمرزش گناهان گذشته بلکه به فرمایش امام باقر علیه السلام، تمرینی است برای عصمت از گناه در آینده. آن گاه که درباره ورود به کعبه از ایشان پرسیدند، [فرمود:] ورود به آن، ورود به رحمت خداست و بیرون آمدن از آن، خروج از گناهان است و در باقی مانده ی عمرش از گناهان، مصون و گناهان گذشته اش آمرزیده است.» این نویسنده ادامه می دهد «البته مراد این نیست که انجام گناه از اختیار او خارج شده باشد، بلکه به این معنا است که نورانیتی که از حج و اعمال آن نصیب انسان می شود، زمینه ای است برای بی رغبتی به گناه با اینکه قدرت بر گناه را دارد و می تواند آن را اختیار کند. در واقع ملکه عصمت، با این دوره تمرینی حج، در وجود انسان تقویت و نوری می شود برای پیدا کردن راه راست و کمک به ترک گناه.»

انتهای پیام/